EUDR: Należyta Staranność w 2024 – Kompletny Przewodnik dla Przedsiębiorców

Przepisy unijne regulują obowiązki związane z wprowadzaniem na rynek, udostępnianiem oraz wywożeniem niektórych produktów. Czym jest „należyta staranność” w rozumieniu tych przepisów? Jaką funkcję w tym zakresie pełni system EUDR? Przeczytaj i sprawdź!

Czym jest EUDR i dlaczego jest ważne dla Twojej firmy?

EUDR, czyli rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie wylesiania (ang. EU Deforestation Regulation), to akt prawny mający na celu ograniczenie wylesiania na świecie i związane z nim negatywne skutki dla środowiska. Dotyczy to przede wszystkim towarów i produktów, których produkcja przyczynia się do wylesiania, takich jak:

• Wołowina
• Kakao
• Kawa
• Drewno
• Oleje palmowe
• Soja
• Guma
• Produkty pochodne (np. czekolada, meble)

Dla polskich przedsiębiorców oznacza to, że firmy importujące, produkujące lub sprzedające te towary na terenie Unii Europejskiej muszą spełniać określone wymagania, aby uniknąć kar i zapewnić zgodność z prawem.

Podstawa prawna: Co mówi Rozporządzenie EUDR?

Rozporządzenie EUDR (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 995/2010) nakłada na podmioty gospodarcze obowiązek dochowania należytej staranności. Oznacza to, że przed wprowadzeniem na rynek UE towarów wymienionych w załączniku do rozporządzenia, muszą one wykazać, że produkty te:

1. Nie przyczyniły się do wylesiania po 31 grudnia 2020 r.
2. Zostały wyprodukowane zgodnie z obowiązującym prawem kraju produkcji.

Brak spełnienia tych warunków skutkuje zakazem wprowadzania towarów na rynek UE.

Należyta staranność – kluczowy element EUDR

Należyta staranność (due diligence) to proces, który ma na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z wprowadzaniem na rynek towarów związanych z wylesianiem. Obejmuje on trzy główne etapy:

1. Gromadzenie informacji: Zbieranie danych o produkcie, jego pochodzeniu, dostawcach, obszarze produkcji, w tym współrzędnych geograficznych.
2. Ocena ryzyka: Analiza zebranych informacji w celu oceny ryzyka wylesiania związanego z danym produktem.
3. Łagodzenie ryzyka: Wprowadzenie środków mających na celu zminimalizowanie zidentyfikowanego ryzyka. Może to obejmować audyty, certyfikację, zmianę dostawców lub zawieszenie działalności handlowej.

Gromadzenie informacji – pierwszy krok do zgodności

Ten etap wymaga od przedsiębiorcy zebrania kompleksowych informacji o łańcuchu dostaw produktu. Należy ustalić:

• Pochodzenie produktu: Dokładne miejsce produkcji (koordynaty geograficzne).
• Dane dostawców: Informacje o wszystkich podmiotach uczestniczących w łańcuchu dostaw.
• Dokumentacja: Faktury, certyfikaty, deklaracje zgodności.

Przykład: Firma importująca kawę z Brazylii musi zebrać informacje o farmach, z których pochodzą ziarna, w tym ich dokładne położenie geograficzne. Musi również zweryfikować, czy te farmy nie powstały na terenach wylesionych po 31 grudnia 2020 roku.

Ocena ryzyka – identyfikacja potencjalnych problemów

Na podstawie zebranych informacji należy ocenić ryzyko, że dany produkt przyczynił się do wylesiania. Należy wziąć pod uwagę:

• Kraj pochodzenia: Kraje o wysokim wskaźniku wylesiania są bardziej ryzykowne.
• Rodzaj produktu: Niektóre produkty, takie jak olej palmowy, są bardziej narażone na ryzyko wylesiania niż inne.
• Certyfikacja: Posiadanie certyfikatów zrównoważonego rozwoju może obniżyć ryzyko.

Przykład: Jeśli firma importuje drewno z kraju o wysokim wskaźniku nielegalnego wyrębu, ryzyko związane z wylesianiem jest wyższe i wymaga bardziej szczegółowej analizy.

Łagodzenie ryzyka – działania naprawcze

Jeśli ocena ryzyka wykaże, że istnieje ryzyko związane z wylesianiem, firma musi podjąć działania mające na celu jego zminimalizowanie. Może to obejmować:

• Audyty dostawców: Przeprowadzenie audytów w celu weryfikacji, czy dostawcy przestrzegają zasad zrównoważonego rozwoju.
• Zmiana dostawców: Jeśli audyt wykaże problemy, firma może zdecydować się na zmianę dostawcy.
• Certyfikacja: Dążenie do uzyskania certyfikatów zrównoważonego rozwoju.

Przykład: Firma importująca kakao może przeprowadzić audyt na farmach w Afryce Zachodniej, aby upewnić się, że nie doszło tam do wylesiania. Jeśli audyt wykaże problemy, firma może zawiesić współpracę z daną farmą.

System EUDR – narzędzie wspierające należytą staranność

System EUDR to elektroniczny system informacyjny, który ma ułatwić firmom przestrzeganie wymogów rozporządzenia. Będzie on służył do:

• Rejestracji podmiotów gospodarczych: Firmy, które wprowadzają na rynek UE towary związane z wylesianiem, będą musiały się zarejestrować w systemie.
• Składania oświadczeń o należytej staranności: Firmy będą musiały składać oświadczenia potwierdzające, że dołożyły należytej staranności i że ich produkty nie przyczyniły się do wylesiania.
• Monitorowania i egzekwowania: System będzie wykorzystywany przez organy kontrolne do monitorowania zgodności z rozporządzeniem i egzekwowania kar w przypadku naruszeń.

Dokładna data uruchomienia systemu EUDR nie jest jeszcze znana, ale oczekuje się, że nastąpi to nie później niż w 2024 roku. Przedsiębiorcy powinni monitorować komunikaty Komisji Europejskiej i przygotować się do rejestracji w systemie.

Praktyczna Checklista dla Przedsiębiorcy

Aby ułatwić Ci wdrożenie wymogów EUDR w Twojej firmie, przygotowaliśmy praktyczną checklistę:

1. Zidentyfikuj produkty objęte EUDR: Sprawdź, czy Twoja firma importuje, produkuje lub sprzedaje towary wymienione w załączniku do rozporządzenia.
2. Zmapuj łańcuch dostaw: Ustal pochodzenie produktów, dane dostawców i wszystkie podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw.
3. Zbierz dokumentację: Zgromadź faktury, certyfikaty, deklaracje zgodności i inne dokumenty potwierdzające pochodzenie produktów.
4. Oceń ryzyko wylesiania: Przeprowadź analizę ryzyka, biorąc pod uwagę kraj pochodzenia, rodzaj produktu i certyfikację.
5. Wprowadź działania naprawcze: Jeśli ocena ryzyka wykaże problemy, przeprowadź audyty dostawców, zmień dostawców lub dąż do uzyskania certyfikatów zrównoważonego rozwoju.
6. Przygotuj się do rejestracji w systemie EUDR: Monitoruj komunikaty Komisji Europejskiej i przygotuj się do rejestracji w systemie.
7. Szkolenie pracowników: Przeszkol pracowników w zakresie wymogów EUDR i zasad należytej staranności.

Najczęściej Popełniane Błędy przez Przedsiębiorców

Wdrażając wymogi EUDR, przedsiębiorcy często popełniają następujące błędy:

• Ignorowanie przepisów: Brak świadomości o istnieniu EUDR i jego wpływie na działalność firmy.
• Brak mapowania łańcucha dostaw: Nieznajomość pochodzenia produktów i danych dostawców.
• Powierzchowne podejście do oceny ryzyka: Brak rzetelnej analizy ryzyka wylesiania.
• Brak działań naprawczych: Niepodejmowanie działań mających na celu zminimalizowanie zidentyfikowanego ryzyka.
• Brak szkoleń dla pracowników: Nieprzygotowanie pracowników do przestrzegania wymogów EUDR.

Uniknięcie tych błędów pozwoli Ci uniknąć kar i zapewnić zgodność z prawem.

Na co zwrócić szczególną uwagę?

Przy wdrażaniu EUDR, zwróć szczególną uwagę na następujące aspekty:

• Dokładność danych: Upewnij się, że wszystkie dane dotyczące pochodzenia produktów i dostawców są dokładne i wiarygodne.
• Transparentność: Bądź transparentny w komunikacji z dostawcami i klientami.
• Współpraca: Współpracuj z innymi firmami i organizacjami w celu wymiany wiedzy i doświadczeń.
• Monitorowanie: Regularnie monitoruj zgodność z wymogami EUDR i aktualizuj procedury w razie potrzeby.

Podsumowanie

Rozporządzenie EUDR to ważny krok w kierunku ograniczenia wylesiania i ochrony środowiska. Dla polskich przedsiębiorców oznacza to nowe obowiązki, ale również szansę na budowanie bardziej zrównoważonego biznesu. Wdrożenie wymogów EUDR może być wyzwaniem, ale dzięki odpowiedniemu przygotowaniu i zaangażowaniu możesz uniknąć kar i zapewnić zgodność z prawem.

Pamiętaj, że niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania wiążącej interpretacji przepisów, skonsultuj się z profesjonalnym doradcą prawnym lub podatkowym.