Wstęp
Przedsiębiorcy poszukujący nowych kandydatów bardzo często decydują się na zadania rekrutacyjne w prowadzonym procesie rekrutacji. Czy zadanie wykonane podczas rekrutacji jest własnością firmy rekrutującej? To pytanie nurtuje wielu przedsiębiorców i kandydatów. Odpowiedź znajdziesz w tym artykule!
Dlaczego zadania rekrutacyjne budzą wątpliwości prawne?
Proces rekrutacji często wykracza poza standardowe rozmowy kwalifikacyjne. Wiele firm zleca potencjalnym pracownikom wykonanie konkretnych zadań, mających na celu ocenę ich umiejętności, kreatywności i dopasowania do kultury organizacyjnej. Wykonane zadania mogą przybierać różne formy – od napisania artykułu, przez stworzenie projektu graficznego, po analizę danych. Właśnie w tym momencie pojawia się kluczowe pytanie: kto posiada prawa do tak powstałej pracy?
Zastanawiasz się, czy możesz swobodnie wykorzystać wyniki pracy kandydata? A może jesteś kandydatem i obawiasz się o swoje prawa autorskie? Przeczytaj dalej, aby poznać odpowiedzi!
Podstawy prawne: Kodeks cywilny i ustawa o prawie autorskim
Kwestię własności intelektualnej regulują przede wszystkim dwa akty prawne:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.) – reguluje ogólne zasady prawa cywilnego, w tym zasady nabywania i zbywania praw majątkowych.
- Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: pr. aut.) – chroni twórczość, przyznając autorom prawa osobiste i majątkowe.
Zrozumienie tych przepisów jest kluczowe dla prawidłowego uregulowania kwestii własności zadań rekrutacyjnych.
Kiedy firma nabywa prawa do pracy wykonanej podczas rekrutacji?
Co do zasady, autorem utworu jest osoba, która go stworzyła (art. 8 pr. aut.). Oznacza to, że kandydat, który wykonał zadanie rekrutacyjne, jest pierwotnym właścicielem praw autorskich do tego utworu. Jednakże, istnieją sytuacje, w których firma może nabyć te prawa. Dzieje się to najczęściej poprzez:
Umowę o przeniesienie praw autorskich
Najbardziej klarownym sposobem nabycia praw autorskich przez firmę jest zawarcie z kandydatem pisemnej umowy o przeniesienie praw autorskich (art. 53 pr. aut.). Umowa ta powinna precyzyjnie określać:
- Utwór, którego dotyczy (np. „projekt graficzny logo firmy X”).
- Zakres przenoszonych praw (np. prawo do rozpowszechniania, modyfikacji, wykorzystywania w celach komercyjnych).
- Wynagrodzenie kandydata (przeniesienie praw autorskich powinno być odpłatne!).
Brak pisemnej umowy o przeniesienie praw autorskich oznacza, że firma nie nabyła tych praw!
Przeniesienie praw w ramach umowy o pracę (przyszłej)
Jeśli kandydat zostanie zatrudniony, a zakres jego obowiązków będzie obejmował tworzenie utworów, prawa autorskie do tych utworów mogą przejść na pracodawcę z mocy prawa (art. 12 pr. aut.). Jednakże, dotyczy to wyłącznie utworów stworzonych w ramach stosunku pracy, a nie zadań rekrutacyjnych wykonanych przed zatrudnieniem. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy umowa o pracę zawiera postanowienia dotyczące przeniesienia praw autorskich do utworów stworzonych w procesie rekrutacji.
Licencja na korzystanie z utworu
Alternatywą dla przeniesienia praw autorskich jest udzielenie firmie licencji na korzystanie z utworu (art. 64 pr. aut.). Licencja uprawnia firmę do korzystania z utworu w określonym zakresie (np. do wykorzystania w kampanii marketingowej), ale nie przenosi na nią praw autorskich. Licencja może być:
- Wyłączna (tylko firma może korzystać z utworu).
- Niewyłączna (autor może udzielać licencji innym podmiotom).
- Odpłatna lub nieodpłatna.
- Ograniczona czasowo lub bezterminowa.
Praktyczna Checklist dla Przedsiębiorcy
Aby uniknąć problemów prawnych związanych z zadaniami rekrutacyjnymi, warto zastosować się do poniższej checklisty:
- Określ cel zadania rekrutacyjnego: Czy zadanie ma jedynie ocenić umiejętności kandydata, czy też firma planuje wykorzystać jego wynik w swojej działalności?
- Poinformuj kandydata o zasadach: Przed zleceniem zadania, poinformuj kandydata o zasadach dotyczących własności intelektualnej.
- Zawrzyj umowę: Jeśli firma planuje wykorzystać wynik zadania, zawrzyj z kandydatem pisemną umowę o przeniesienie praw autorskich lub udzielenie licencji.
- Zadbaj o wynagrodzenie: Przeniesienie praw autorskich powinno być odpłatne. Ustal uczciwe wynagrodzenie za pracę kandydata.
- Dokumentuj proces: Zachowuj całą dokumentację związaną z zadaniem rekrutacyjnym, w tym korespondencję z kandydatem, treść zadania oraz umowę.
Na co zwrócić szczególną uwagę?
Unikaj zlecania zadań, które są kluczowe dla działalności firmy. Jeśli potrzebujesz konkretnego projektu, lepiej zleć go profesjonalnej firmie lub freelancerowi. Zadania rekrutacyjne powinny służyć przede wszystkim ocenie umiejętności kandydata, a nie rozwiązywaniu bieżących problemów firmy.
Zwróć uwagę na treść zadania. Jeśli zadanie wymaga od kandydata ujawnienia poufnych informacji o jego dotychczasowym pracodawcy, możesz narazić się na zarzut nieuczciwej konkurencji.
Bądź transparentny. Poinformuj kandydata, w jaki sposób zamierzasz wykorzystać wynik jego pracy. Unikaj sytuacji, w której kandydat czuje się wykorzystany.
Najczęściej popełniane błędy
- Brak umowy: Wykorzystywanie wyników pracy kandydata bez pisemnej umowy o przeniesienie praw autorskich lub udzielenie licencji.
- Nieuprzejme traktowanie: Bagatelizowanie pracy kandydata i brak zapłaty za wykonane zadanie.
- Wykorzystywanie poufnych informacji: Zlecanie zadań, które wymagają od kandydata ujawnienia poufnych informacji o jego dotychczasowym pracodawcy.
- Brak jasnych zasad: Nieinformowanie kandydata o zasadach dotyczących własności intelektualnej.
Przykłady z życia wzięte
Firma X, poszukując specjalisty ds. marketingu, zleciła kandydatom przygotowanie koncepcji kampanii reklamowej dla nowego produktu. Jeden z kandydatów stworzył wyjątkowo kreatywną koncepcję, która bardzo spodobała się zarządowi firmy. Firma X postanowiła wykorzystać tę koncepcję w swojej kampanii reklamowej, jednak nie zawarła z kandydatem umowy o przeniesienie praw autorskich. Kandydat, widząc swoją koncepcję w reklamach, wystąpił do firmy X z roszczeniem o naruszenie praw autorskich. Sprawa zakończyła się ugodą, w której firma X zapłaciła kandydatowi odszkodowanie.
Przedsiębiorca z branży Y, szukając programisty, poprosił kandydatów o napisanie fragmentu kodu. Jeden z kandydatów przesłał kod, który okazał się bardzo przydatny. Przedsiębiorca wykorzystał ten kod w swoim produkcie, ale nie poinformował o tym kandydata ani nie zapłacił mu wynagrodzenia. Kandydat, dowiedziawszy się o tym, zagroził przedsiębiorcy pozwem o naruszenie praw autorskich. Przedsiębiorca, chcąc uniknąć procesu sądowego, zawarł z kandydatem umowę o przeniesienie praw autorskich i zapłacił mu wynagrodzenie.
Podsumowanie
Kwestia własności pracy wykonanej podczas rekrutacji jest złożona i wymaga uwzględnienia przepisów prawa autorskiego i cywilnego. Przedsiębiorcy powinni zadbać o jasne zasady i zawieranie umów z kandydatami, aby uniknąć problemów prawnych. Kandydaci natomiast powinni być świadomi swoich praw i dbać o ich ochronę.
Pamiętaj, że niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania wiążącej interpretacji przepisów, skonsultuj się z profesjonalnym doradcą prawnym lub podatkowym.